Μεταβολισμός (2): Βασικός μεταβολισμός!

Αφού αναφέρθηκα στην Μεταβολισμός (1): Τροφική θερμογένεση! να αναφερθώ και στον βασικό μεταβολισμό, το δεύτερό και σημαντικότερο κατά πολλούς κομμάτι του μεταβολισμού μας που αποτελεί περίπου το 60% αυτού.

Ο βασικός μεταβολισμός σχετίζεται με το ελάχιστο ποσό ενέργειας που απαιτείται για τη διατήρηση των βασικών λειτουργιών του οργανισμού στη ζωή. Η ενέργεια δηλαδή που καταναλώνει ο οργανισμός, για τη λειτουργία της αναπνοής, το μεταβολισμό των κυττάρων, την κυκλοφορία του αίματος, τη δραστηριότητα του γαστρεντερικού σωλήνα και των ενδοκρινών αδένων, καθώς και τη θερμοκρασία του σώματος.

Δεν υφίσταται υψηλός ή χαμηλός, κακός ή καλός βασικός μεταβολισμός. Δύο εξεταζόμενοι με παρόμοια στοιχεία, με ίδιο τρόπο διατροφής και άσκησης μπορεί να έχουν ΒΜ με τεράστιες διαφορές.

Παράγοντες που επηρεάζουν το βασικό μεταβολισμό

• Η ηλικία: Ο ΒΜ είναι υψηλός κατά το πρώτο και δεύτερο έτος της ηλικίας. Αργότερα μειώνεται για να αυξηθεί και πάλι κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Μετά την ενηλικίωση ο ΒΜ μειώνεται κατά περίπου 2% κάθε 10ετία.
• Το φύλο: Οι γυναίκες γενικά έχουν ΒΜ  5-10% χαμηλότερο από τους άντρες του ιδίου ύψους και βάρους και αυτό οφείλεται στην αυξημένη περιεκτικότητα σε λίπος στο σώμα της γυναίκας.
• Η σύνθεση του σώματος: Ο ΒΜ καθορίζεται σχεδόν αποκλειστικά από το μυϊκό ιστό. Έτσι, άτομα με αυξημένη μυϊκή μάζα όπως οι αθλητές εμφανίζουν αυξημένο ΒΜ.
• Οι ενδοκρινείς αδένες: Οι ορμόνες που εκκρίνονται από τους ενδοκρινείς αδένες και ιδιαίτερα αυτές του θυρεοειδούς αποτελούν τους πρωταρχικούς ρυθμιστές του μεταβολισμού. Η αυξητική ορμόνη και τα ανδρογόνα αυξάνουν το ΒΜ όπως επίσης και τα οιστρογόνα και η γλουκαγόνη αλλά σε μικρότερο βαθμό. Η  αδρεναλίνη σε μικρές δόσεις αυξάνει το ΒΜ ενώ σε μεγαλύτερες τον μειώνει.
• Η διατροφική κατάσταση: Καταστάσεις υποσιτισμού ή νηστείας συνοδεύονται από μείωση του ΒΜ. Η ελάττωση αυτή θεωρείται ως προσαρμοστική προσπάθεια του οργανισμού να προφυλαχτεί από υπερβολική απώλεια ενέργειας.
• Πυρετός: Λοιμώξεις ή πυρετός αυξάνουν το ΒΜ κατά 12 - 13% για κάθε βαθμό οC. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι πρέπει να το γυρίσετε στις αρρώστιες.
• Κύηση: Κατά τη διάρκεια της κύησης οι γυναίκες εμφανίζουν αυξημένο ΒΜ που οφείλεται στη αύξηση της μυϊκής μάζας της μήτρας του πλακούντα και του εμβρύου καθώς και στην επιβάρυνση της καρδιακής και αναπνευστικής λειτουργίας. Η ολική αύξηση του ΒΜ κατά την κύηση υπολογίζεται σε 28%. Κατά τον θηλασμό παρατηρείται επίσης αύξηση του ΒΜ λόγω της λειτουργίας παραγωγής γάλατος.

Θα συνεχίσω σε άλλη ανάρτηση με το τρίτο κομμάτι του μεταβολισμού:"μεταβολισμός που σχετίζεται με την δραστηριότητα/άσκηση".